[:pl]

Park Narodowy Wielkiego Kanionu, położony w północno-zachodniej Arizonie, chroni wąwóz rzeki Kolorado, uważany za jeden z cudów świata. Wielki Kanion został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. W lutym tego roku obchodził 100-lecie istnienia. Wielki Kanion, jak również rozległy system kanionów bocznych, jest ceniony ze względu na połączenie wielkości, głębokości i odsłoniętych warstw barwnych skał sięgających czasów prekambryjskich. Sam kanion został utworzony przez rzekę Kolorado i jej dopływy po wyniesieniu Płaskowyżu Kolorado, który spowodował żłobienie wąwozu wzdłuż obecnej ścieżki. Głównymi obszarami publicznymi parku są Krawędzie – Południowa i Północna. Reszta parku jest niezwykle trudno dostępna, ​​chociaż do wielu miejsc można dotrzeć pieszymi szlakami. Około 90% odwiedzających przyjeżdża na krawędź południową (choć osobiście uważam, że północna jest bardziej niesamowita).

Przejeżdżając przez rezerwat Navajo Nation docieramy do leżącego w jego środku maleńkiego rezerwatu Hopi, wydzielonego dla ludzi z plemion Hopi i Arizona Tewa. Wydzielony rezerwat ma powierzchnię 6 557 km2 i około 7000 mieszkańców. Do niedawna Navajo i Hopi współdzieliły obszar Navajo–Hopi Joint Use Area, jednak dążenie kompanii węglowej do uruchomienia w tym regionie, znanym jako Czarna Mesa wydobycia węgla, usankcjonowane przez akty Kongresu w 1974 i 1996 r., doprowadziły do trwających do dzisiaj kontrowersji. Od lat 60. XX wieku Peabody Western Coal Company, wydobywa tam węgiel, jednocześnie zużywając ogromne ilości cennej w tym półpustynnym obrzezek wody, co dla ludzi obu plemion jest postrzegane jako pogwałcenie Matki Ziemi. System wiosek zbudowanych w stylu pueblo tradycyjnie używanym przez Hopi łączy trzy wzniesienia (mesy). Walpi – założone w 1690 r po tym, jak wioski u podnóża mesy Koechaptevela zostały porzucone z obawy przed hiszpańskimi represjami po powstaniu Pueblo Revolt z 1680 roku – jest najstarszą wioską na Pierwszej Mesie. Ludzie Tewa mieszkają na Pierwszej Mesie. Hopi zajmują Drugą Mesę i Trzecią Mesę. Rada plemienna Hopi jest lokalnym organem zarządzającym, składającym się z wybranych przedstawicieli wiosek. Jego uprawnienia zostały mu nadane na mocy konstytucji plemienia Hopi. Zatrzymujemy się w Oraibi – wiosce należącej do plemienia Hopi, która znajduje się w Trzeciej Mesie w pobliżu wioski Kykotsmovi. Oraibi uważane jest za najstarsze stale zamieszkałe osiedle w Ameryce Północnej, założone przed rokiem 1100 ne. Według archeologicznych spekulacji, Hopi zostali zmuszeni do porzucenia niektórych swoich mniejszych wiosek na tym obszarze z powodu szeregu poważnych susz w końcu XIII wieku. W rezultacie Hopi skupili się w kilku skupiskach ludności w okolicy. Oraibi należy do ocalałych osiedlia. Dziś tylko nieliczni rdzenni mieszkańcy zamieszkują małe domy, ale tutaj kupuję moją Katchinę. Następnie zatrzymujemy się w Walpi, niestety jest to dzień ceremonii i nikt z zewnątrz nie może wejść do ufortyfikowanej wioski na klifie (w innych przypadkach można ją odwiedzić, ale tylko z przewodnikiem).

Wreszcie docieramy do Parku Narodowego Petrified Forest, który został nazwany na cześć dużych złóż skamieniałego drewna. Park obejmuje około 600 km2, chroniąc półpustynny step, jak również wysoce zerodowane, wielobarwne badlandy. Petrified Forest znany jest ze skamieniałości, zwłaszcza skamieniałych drzew, które żyły w późnym triasie, około 225 milionów lat temu. Osady zawierające skamieniałe kłody są częścią rozległej i kolorowej formacji Chinle. Około 60 milionów lat temu Płaskowyż Kolorado, którego częścią jest park, został wypchnięty w górę przez siły tektoniczne i narażony na zwiększoną erozję. Wszystkie warstwy skalne parku nad warstwą Chinle, zostały usunięte przez wiatr i wodę. Oprócz skamieniałych kłód znalezione w parku skamieniałości obejmowały paprocie późnego triasu, sagowce, miłorzęby i wiele innych roślin, a także faunę, w tym gigantyczne gady zwane fitozaurami, duże płazy i wczesne dinozaury. Paleontolodzy odkrywają i badają skamieniałości parku od początku XX wieku.[:en]

Grand Canyon National Park, located in northwestern Arizona, protects a gorge of the Colorado River, which is often considered one of the Wonders of the World. The Grand Canyon was designated a World Heritage Site by UNESCO in 1979. In February of this year it celebrated 100th anniversary. The Grand Canyon, including its extensive system of tributary canyons, is valued for its combination of size, depth, and exposed layers of colorful rocks dating back to Precambrian times. The canyon itself was created by the incision of the Colorado River and its tributaries after the Colorado Plateau was uplifted, causing the Colorado River system to develop along its present path. The primary public areas of the park are the South and North Rims, and adjacent areas of the canyon itself. The rest of the park is extremely rugged and remote, although many places are accessible by pack trail and backcountry roads. About 90% of the visitors come to the South Rim (even if I personally think North Rim is more amazing).

Driving across Navajo Nation we cross into tiny (in comaprison) Hopi is a Native American reservation for the Hopi and Arizona Tewa people, surrounded entirely by the Navajo Nation.. The site in north-eastern Arizona has a land area of 6,557 sq km and a population of approx 7000. Until recently, the two nations shared the Navajo–Hopi Joint Use Area, though the partition of this area, commonly known as Black Mesa, by Acts of Congress in 1974 and 1996, has resulted in continuing controversy, as since the 1960s it has been strip mined for coal by the Peabody Western Coal Company, an act that is seen as violation of Mother Earth to native people. The system of villages unites three mesas in the pueblo style traditionally used by the Hopi. Walpi is the oldest village on First Mesa, having been established in 1690 after the villages at the foot of mesa Koechaptevela were abandoned for fear of Spanish reprisal after the 1680 Pueblo Revolt. The Tewa people live on First Mesa. Hopi also occupy the Second Mesa and Third Mesa. The Hopi Tribal Council is the local governing body consisting of elected officials from the various reservation villages. Its powers were given to it under the Hopi Tribal Constitution. We stop at Oraibi – a village belonging to the Hopi tribe that is found on the Third Mesa near the village of Kykotsmovi. Oraibi is cosidered to be the oldest continuously inhabited settlements in North America, having been established before the year 1100 CE. According to archeological speculation, the Hopi were forced to abandon some of their smaller villages in the area due to a series of severe droughts during the late 13th century. As a result, the Hopi were concentrated in a few population centers around the area. Oraibi is among the surviving settlements whose population grew making the place popular. Today only few native people inhabit small houses, but it is here where I buy my Katchina. Next we stop at Walpi, but it’s a day of ceremonies and no outsiders are allowed into the fortified clifftop village (on other occasions it can be visited, but only with a guide).

Last (but not least) we reach Petrified Forest National Park, which has been named for its large deposits of petrified wood. PPark covers about 600 sq km, encompassing semi-desert shrub steppe as well as highly eroded and colorful badlands. The Petrified Forest is known for its fossils, especially fallen trees that lived in the Late Triassic, about 225 million years ago. The sediments containing the fossilized logs are part of the widespread and colorful Chinle Formation, from which the Painted Desert gets its name. Beginning about 60 million years ago, the Colorado Plateau, of which the park is part, was pushed upwards by tectonic forces and exposed to increased erosion. All of the park’s rock layers above the Chinle, except geologically recent ones found in parts of the park, have been removed by wind and water. In addition to petrified logs, fossils found in the park have included Late Triassic ferns, cycads, ginkgoes, and many other plants as well as fauna including giant reptiles called phytosaurs, large amphibians, and early dinosaurs. Paleontologists have been unearthing and studying the park’s fossils since the early 20th century.[:]