Tym razem zaglądamy na mniej znaną, moim zdaniem – piękniejszą, ale bardziej oddaloną od szlaków, którymi ciągną Amerykanie, północną krawędź Wielkiego Kanionu w Parku Narodowym Grand Canyon.
Park Narodowy Wielkiego Kanionu, położony w północno-zachodniej Arizonie, chroni wąwóz rzeki Kolorado, uważany za jeden z cudów świata. Wielki Kanion został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. W lutym tego roku obchodził 100-lecie istnienia. Wielki Kanion, jak również rozległy system kanionów bocznych, jest ceniony ze względu na połączenie wielkości, głębokości i odsłoniętych warstw barwnych skał sięgających czasów prekambryjskich. Sam kanion został utworzony przez rzekę Kolorado i jej dopływy po wyniesieniu Płaskowyżu Kolorado, który spowodował żłobienie wąwozu wzdłuż obecnej ścieżki. Głównymi obszarami publicznymi parku są Krawędzie – Południowa i Północna. Reszta parku jest niezwykle trudno dostępna, chociaż do wielu miejsc można dotrzeć pieszymi szlakami. Około 90% odwiedzających przyjeżdża na krawędź południową (choć osobiście uważam, że północna jest bardziej niesamowita).
Przejeżdżając przez rezerwat Navajo Nation docieramy do leżącego w jego środku maleńkiego rezerwatu Hopi, wydzielonego dla ludzi z plemion Hopi i Arizona Tewa. Wydzielony rezerwat ma powierzchnię 6 557 km2 i około 7000 mieszkańców. Do niedawna Navajo i Hopi współdzieliły obszar Navajo–Hopi Joint Use Area, jednak dążenie kompanii węglowej do uruchomienia w tym regionie, znanym jako Czarna Mesa wydobycia węgla, usankcjonowane przez akty Kongresu w 1974 i 1996 r., doprowadziły do trwających do dzisiaj kontrowersji. Od lat 60. XX wieku Peabody Western Coal Company, wydobywa tam węgiel, jednocześnie zużywając ogromne ilości cennej w tym półpustynnym obrzezek wody, co dla ludzi obu plemion jest postrzegane jako pogwałcenie Matki Ziemi. System wiosek zbudowanych w stylu pueblo tradycyjnie używanym przez Hopi łączy trzy wzniesienia (mesy). Walpi – założone w 1690 r po tym, jak wioski u podnóża mesy Koechaptevela zostały porzucone z obawy przed hiszpańskimi represjami po powstaniu Pueblo Revolt z 1680 roku – jest najstarszą wioską na Pierwszej Mesie. Ludzie Tewa mieszkają na Pierwszej Mesie. Hopi zajmują Drugą Mesę i Trzecią Mesę. Rada plemienna Hopi jest lokalnym organem zarządzającym, składającym się z wybranych przedstawicieli wiosek. Jego uprawnienia zostały mu nadane na mocy konstytucji plemienia Hopi. Zatrzymujemy się w Oraibi – wiosce należącej do plemienia Hopi, która znajduje się w Trzeciej Mesie w pobliżu wioski Kykotsmovi. Oraibi uważane jest za najstarsze stale zamieszkałe osiedle w Ameryce Północnej, założone przed rokiem 1100 ne. Według archeologicznych spekulacji, Hopi zostali zmuszeni do porzucenia niektórych swoich mniejszych wiosek na tym obszarze z powodu szeregu poważnych susz w końcu XIII wieku. W rezultacie Hopi skupili się w kilku skupiskach ludności w okolicy. Oraibi należy do ocalałych osiedlia. Dziś tylko nieliczni rdzenni mieszkańcy zamieszkują małe domy, ale tutaj kupuję moją Katchinę. Następnie zatrzymujemy się w Walpi, niestety jest to dzień ceremonii i nikt z zewnątrz nie może wejść do ufortyfikowanej wioski na klifie (w innych przypadkach można ją odwiedzić, ale tylko z przewodnikiem).
Wreszcie docieramy do Parku Narodowego Petrified Forest, który został nazwany na cześć dużych złóż skamieniałego drewna. Park obejmuje około 600 km2, chroniąc półpustynny step, jak również wysoce zerodowane, wielobarwne badlandy. Petrified Forest znany jest ze skamieniałości, zwłaszcza skamieniałych drzew, które żyły w późnym triasie, około 225 milionów lat temu. Osady zawierające skamieniałe kłody są częścią rozległej i kolorowej formacji Chinle. Około 60 milionów lat temu Płaskowyż Kolorado, którego częścią jest park, został wypchnięty w górę przez siły tektoniczne i narażony na zwiększoną erozję. Wszystkie warstwy skalne parku nad warstwą Chinle, zostały usunięte przez wiatr i wodę. Oprócz skamieniałych kłód znalezione w parku skamieniałości obejmowały paprocie późnego triasu, sagowce, miłorzęby i wiele innych roślin, a także faunę, w tym gigantyczne gady zwane fitozaurami, duże płazy i wczesne dinozaury. Paleontolodzy odkrywają i badają skamieniałości parku od początku XX wieku.
Zapora Hoovera jest betonową zaporą grawitacyjną, wzniesioną na rzece Kolorado w rejonie Black Canyon, na granicy Nevady i Arizony. Została zbudowany w latach 1931–1936 podczas Wielkiego Kryzysu. Jej budowa była wynikiem ogromnego wysiłku tysięcy pracowników i kosztowała ponad sto istnień ludzkich. Pierwotnie nosiła nazwę Boulder Dam, a oficjalnie przemianowana została w 1947 roku. Tama utworzyła jezioro Mead, największy w USA sztuczny zbiornik. Tak jak w przypadku wszystkich zapór, zmiany w przepływie wody spowodowane działaniem zapory Hoovera miały ogromny wpływ na deltę rzeki Kolorado. Przez sześć lat po wybudowaniu zapory, kiedy jezioro Mead się zapełniało, woda nie docierała do ujścia rzeki. Ujście delty, które kiedyś posiadało strefę mieszania wody słodkiej ze słoną wodą rozciągającą się 64 km na południe od ujścia rzeki, zostało przekształcone w odwrotne ujście. W ostatnich latach – wraz z suszą która nawiedziła zachodnie stany USA, poziom jeziora Mead drastycznie spadł, co można zaobserwować na brzegach nad tamą.
Route 66 w Stanach Zjednoczonych była jedną z oryginalnych autostrad w amerykańskim systemie drogowym, i powstała w 1926 r., znaki drogowe wzniesiono w kolejnym roku. Autostrada, która stała się jedną z najbardziej znanych dróg w Stanach Zjednoczonych, początkowo biegła z Chicago, Illinois, do Santa Monica w hrabstwie Los Angeles w Kalifornii, mając łącznie 3940 km. US 66 służyła jako główna droga dla tych, którzy wyemigrowali na zachód, zwłaszcza podczas katastrofy ekologicznej znanej jako Dust Bowl w latach trzydziestych. W latach Wielkiego Kryzysu katastrofa ekonomiczna w USA zbiegła się z katastrofalną suszą w stanach zachodu i środkowego zachodu, która trwała przez większość dekady. Wyeksploatowane prerie przyczyniły się do powstawanie bezwodnych burz pyłowych zwanych „dusterami”. „Brudne lata trzydzieste” zaczęły się latem 1931 roku. Gnane wiatrem czarne chmury niosły tumany pyłu. W roku 1932 przez Wielkie Równiny przeszło 14 „dusterów”, w 1933 roku już 38. Do roku 1934 ponad 100 milionów hektarów straciło wierzchnią, żyzną warstwę gruntów. Apogeum nastąpiło w „Czarną Niedzielę” 14 kwietnia 1935 roku gdy wielka chmura ruszyła z szybkością 100 km/h z Oklahomy docierając do Kanady i wybrzeża Atlantyku. W roku 1938 zaczęły się intensywne opady deszczów, które zakończyły okres „dusterów”. US 66 przeszedł wiele ulepszeń i zmian ale został oficjalnie usunięty z United States Highway System w 1985 roku, po tym jak został w całości zastąpiony przez nową autostradę systemu Interstate Highway System. Zachowane fragmenty drogi, które prowadziły przez Illinois, Missouri, Nowy Meksyk i Arizona, zostały wspólnie oznaczone jako National Scenic Byway o nazwie „Historic Route 66”.
Desert View Watchtower, znana również jako Indiańska Wieża Obserwacyjna, to kamienny budynek o wysokości 21 m, położony na południowym brzegu Wielkiego Kanionu, w Parku Narodowym Wielkiego Kanionu, około 30 km na wschód od Grand Canyon Village. Czteropiętrowa konstrukcja, ukończona w 1932 r., została zaprojektowana przez amerykańską architektkę Mary Colter, pracownika firmy Fred Harvey, która stworzyła i zaprojektowała wiele innych budynków w pobliżu Wielkiego Kanionu, w tym Hermit’s Rest i Lookout Studio . Wnętrze zawiera malowidła ścienne autorstwa Freda Kabotiego.
2012
To pierwszy chyba w trakcie wyjazdu dzień, kiedy nie musimy zrywać się o świcie. By zrobić zdjęcia słynnych smug światła należy do kanionu Antylopy wejść w godzinach okołopołudniowych – jesteśmy umówieni na „Photo Tour” na godzinę jedenastą, więc na miejscu – które od Page oddalone jest o kwadrans jazdy samochodem, planujemy dotrzeć około 10:00 – 10:30. Śniadanko, potem drobne zakupy warzywno-owocowo-ciasteczkowe – plus oczywiście zapas wody, i jedziemy. Dopisujemy się do krótkiej listy grupy, która będzie fotografowała i po chwili, w ósemkę, ruszamy otwartym jeepem piaszczystym dnem suchej rzeki w kierunku górnego odcinka kanionu Antylopy. Koniec drogi jeepów znaczy pęknięta skała, z której zdaje się wypływać rzeka piasku – to gardziel kanionu. Obok stoi już kilka innych jeepów. Wyładunek i w drogę. Wrażenia z kanionu trudno nawet próbować opisać – zdjęcia oddają najlepiej to co tam się dzieje, choć nie ukazują kotłującego się tłumu turystów wędrujących w grupach w te, i z powrotem, przepychanki, walki naszego przewodnika – Indianina Navajo imieniem Dale, by wykroić dla nas z tego tłumu chwile sam na sam z kanionem, oczekiwania na moment, kiedy wąski promień światła ześliźnie się po ścianie kanionu i dotknie jego dna. Pyłu zawieszonego w powietrzu wspomaganego przez przewodników wrzucających w strugi światła piasek by jeszcze lepiej podkreślić grę światła. Czytaj więcej „USA 2012 – dzień 7 – Kanion Antylopy, North Rim Grand Canyon N.P.”
2012
Rano budzi nas indiański ranger przypominając, że konie już czekają. Zbieramy śpiwory, pianki i namioty. Pakujemy i wędrujemy na wschodni koniec kampingu gdzie czekają na nas Indianie Havasupai i ich słynne konie. Bagaże wędrują do jednego z Indian, który zarządza transportem „towaru”, my do Indianki odpowiedzialnej za „zwłoki” (po wczorajszym dniu tak mniej więcej się czuję). Maciek, jako doświadczony jeździec, będzie prowadził. Kasia – bez doświadczenia – ląduje na sznurku, na którym poprowadzi ją nasza przewodniczka. Ja – ze średnim doświadczeniem jeździeckim – ląduję w środku konwoju. Bez sznurka -czyli z odrobiną władzy. W końcu wyruszamy – na razie do „Tourist Office” żeby zapłacić za tę przyjemność. Po drodze mijamy – i żegnamy – kolejne wodospady tego rajskiego zakątka. Czytaj więcej „USA 2012 – dzień 5 – powrót z kanionu Havasupai, Meteor Crater”
2012
Obudziliśmy się tym razem nieco później niż planowaliśmy, ale wciąż jeszcze przed świtem. Dzięki temu zdążyliśmy się przygotować do wymarszu i wyruszyć gdy światło Słońca dotknęło przeciwległej krawędzi kanionu, w głąb którego mieliśmy zejść. Gdy przygotowywaliśmy plecaki, wodę i sprzęt – jak również samochód, który miał tu pozostać bez opieki przez kolejną noc, na parking zajechał autokar wypuszczając sporą gromadkę młodzieży przypominającej nieco skautów. Ci jednak byli zwarci i gotowi i ruszyli znacznie wcześniej niż my, więc na szlaku było cicho i spokojnie.
